Almanya’nın Türkiye’deki DW’yi kapatması, seçimler öncesinde medyanın baskı altına alınacağı korkusunu ateşledi

İSTANBUL – Ülkenin önde gelen dış haber kuruluşlarından birinin Türkiye bürosunun planlı olarak kapatılması, 14 Mayıs seçimleri öncesinde medyaya baskı uygulanacağı korkusuna yol açtı.

Almanya’nın kamu yayın kuruluşu Deutsche Welle (DW), Pazartesi günü hükümetin ülkede faaliyet iznini uzatmayı reddetmesi üzerine Türkiye’deki ofisini kapatacağını duyurdu. Türkçe haber üreten şirket, önümüzdeki hafta Salı gününden itibaren ofisini kapatacağını söyledi.

DW Türkiye yayınları direktörü Erkan Arkan, hareketi “basın özgürlüğüne darbe” olarak nitelendirirken, medya özgürlüğü grupları da gelişmeyi kınadı. DW yaptığı açıklamada, iznini uzatmayı reddetme kararıyla ilgili yasal işlem yapmayı düşündüğünü söyledi.

Arıkan, “Türkiye’deki gazetecilik faaliyetlerimizi zorlaştırmak için hükümetin ilgili makamlara baskı yaptığından şüpheleniyoruz” dedi.

Gazetecileri Koruma Komitesi, Türk hükümetine DW’nin çalışma iznini yenilemesi ve basını rahatsız etme çabalarını durdurması çağrısında bulundu. Komitenin Türkiye temsilcisi Özgür Öğret, “DW’nin lisansının reddedilmesi, yalnızca yayıncının faaliyetlerini kesintiye uğratmaya ve Türk vatandaşlarını seçimler yaklaşırken eleştirel ve bağımsız habercilik yapmaktan mahrum etmeye hizmet ediyor” dedi.

Sınır Tanımayan Gazeteciler’e göre, Türkiye’nin ulusal medyasının yaklaşık %90’ı artık hükümetin kontrolü altında ve izleyicileri DW, Amerika’nın Sesi ve BBC gibi uluslararası Türkçe haber sitelerine çeviriyor.

İktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) medya üzerindeki kontrolü geleneksel olarak seçimlerden önce daha görünür hale geldi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Şubat ayındaki depremlerin ardından ekonomik durum üzerinde artan bir baskı ve afet müdahalesine yönelik artan eleştirilerle karşı karşıya olduğundan, 14 Mayıs yarışı parti için çok önemli.

Türk Yayın Kurumu’nun muhalefet üyelerinden İlhan Taşlı’ya göre, Erdoğan, devlet televizyonu TRT’den 2018 cumhurbaşkanlığı seçimlerine giden 40 günlük sürede 181 saat yayın aldı. En yakın rakibi 16 saatten az zaman aldı.

Yabancı yayıncılar üzerindeki baskı artıyor

Türkçe haber yayını yapan yabancı kanallar yıllardır baskı altında.

Hükümet yanlısı bir düşünce kuruluşu, yurtdışında çalışan gazetecilerin hedef alınmasını teşvik etmekle suçlanan 2019 tarihli bir raporda, haberlerinin hükümete karşı önyargılı olduğunu iddia ederken, kişisel ayrıntılar da dahil olmak üzere bireysel medya çalışanlarının profilini çıkardı.

Devlet medya kuruluşu Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), geçen yıl Türkiye’nin DW servisi de dahil olmak üzere üç uluslararası yayıncıya yayın lisansı almaları veya içeriklerini engellemeleri için ihbarda bulundu.

DW, talebin sansüre kapı araladığını ve ardından web sitesinin Türkiye’de bloke edildiğini söyleyerek talebi reddetti.

2022 Basın Özgürlüğü Endeksi’nde Türkiye’yi 180 ülke arasında 149. sırada gösteren Sınır Tanımayan Gazeteciler Derneği, şu anda 33 medya çalışanının hapiste olduğunu söylüyor.

Gruba göre hükümet, seçim tarihi yaklaşırken “dikkati ülkenin ekonomik ve demokratik gerilemesinden başka yöne çevirmek ve siyasi tabanını güçlendirmek amacıyla gazetecilere yönelik saldırılarını artırdı”.

Büyük ölçüde hükümetin atadığı kişilerden oluşan RTÜK, Perşembe günü Türkiye’de kalan bağımsız TV haber kanallarından bazılarını para cezaları ve yayın yasakları ile cezalandırdı.

Halk TV, tutuklu Kürt siyasetçi Selahattin Demirtaş’ın bir kitabını haber yaptığı ve şubat ayındaki depremleri haber yaptığı için yaptırıma çarptırıldı. TELE1, AKP ve hükümet politikası hakkında yorum yaptığı için para cezasına çarptırılırken, Fox TV de AKP tarafından kontrol edilen bir yerel belediyeyi eleştirdiği için para cezasına çarptırıldı.

Türkiye’nin doğu Karadeniz kıyısındaki Rize’deki bir mahkeme, Kafkas benzeri bir kalkınma projesinde, internet yasağının ayrıntılarını yayınlayan bir web sitesinin engellenmesine karar verdi. İfade Özgürlüğü Vakfı Salı günü Twitter hesabından EngelliWeb sitesinin önceki gün “kişilik haklarını ihlal ettiği” gerekçesiyle kapatıldığını duyurdu.

Türkiye’nin güneyinde 50.000’den fazla kişinin hayatını kaybettiği 6 Şubat depreminin ardından hükümet, felaketten doğrudan etkilenen 11 ilde olağanüstü hal ilan etti.

Pek çok kişi, depremlerden sonraki haftalarda bağımsız gazetecilere yönelik sert muameleye atıfta bulunarak, bunun seçimler yaklaşırken bölgedeki basın yayınlarını kısıtlamak için daha fazla serbestlik sağlayacağından korkuyor.

Basın ve Hukuk Araştırmaları Derneği Başkanı Paris Altıntaş, hükümetin felaketi haber yapan gazetecilere yaklaşımını eleştirerek, ilk depremlerin ardından bir ayda 10 gazetecinin tutuklandığını ve onlarca gazetecinin bazen güvenlik güçleri tarafından fiziksel saldırıya uğradığını kaydetti.

“Baskıcı politikalarıyla tanınan bir hükümet için bile, neden sosyal medyayı kapatmak ve basını durdurmak kurtarma çabalarının önüne geçti?” Geçen hafta indeks sansürü için yazdım.

Pek çok binanın çökmesine neden olan kötü inşaat uygulamalarına değinerek, “Basını durdurarak bu olayların üstünü örtmek hayat kurtarmaktan daha önemlidir.”

Bu arada, hükümetin kamuoyunu kontrol etme arzusunun arttığına dair işaretler var.

Sol görüşlü Bergun gazetesine göre, İletişim Başkanlığı bütçesi bir önceki yıla göre %274 arttı.

2018 yılında Erdoğan’ın ofisinin bir şubesi olarak kurulan müdürlük, geçen yılın aynı ayındaki 50.415.000 liraya (2.6 milyon dolar) kıyasla Şubat ayında 188.810.000 lira (9.9 milyon dolar) harcama kaydetti.