Güneş’in uzak tarafındaki güçlü bir güneş patlaması hala Dünya’yı etkiliyor

12 Mart 2023’te saat 23:36 EDT’de güneşten kaçan koronal kütle atımı veya CME olarak bilinen büyük bir güneş malzemesi patlaması tespit edildi.

CME, Güneş’in Dünya’nın karşısındaki tarafından patlak verdi. Araştırmacılar hala patlamanın kaynağını belirlemek için veri toplarken, şu anda CME’nin eski aktif bölge AR3234’ten geldiğine inanılıyor. Bu aktif bölge, on beş orta yoğunlukta M sınıfı parlama ve güçlü bir X sınıfı rüzgar yaydığı Şubat ayı sonundan Mart başına kadar güneşin Dünya’ya bakan tarafındaydı.

NASA Uzay Hava Durumu Uydu Ofisi tarafından yapılan bir analize göre, CME’nin saniyede 2.127 kilometre (1.321 mil) alışılmadık derecede hızlı hareket ettiği kaydedildi ve bu ona R-tipi (nadir) bir CME’nin hıza dayalı sınıflandırmasını kazandırdı.

CME, Güneş’in uzak tarafından püskürmesine rağmen, etkileri Dünya’da hissedildi. CME uzayda patlarken, tıpkı sörfçülerin yaklaşmakta olan bir okyanus dalgası tarafından itilmesi gibi, CME’nin yolu boyunca parçacıkları inanılmaz hızlara çıkarabilen bir şok dalgası yaratır. Solar aktif parçacıklar veya SEP’ler olarak bilinen bu hızlı parçacıklar, Güneş’ten Dünya’ya 93 milyon millik bir yolculuğu yaklaşık 30 dakikada yapar.

SEP’ler en yaygın olarak Dünya’ya bakan güneş patlamalarından sonra gözlemlense de, Güneş’in uzak tarafındaki patlamalar için daha az yaygındır. Ancak Dünya’nın yörüngesindeki uzay aracı, 12 Mart gece yarısı başlayan patlamadan SEP jetleri saptadı, bu da CME’nin Güneş’in bizim tarafımıza ulaşmayı başaran geniş bir çarpışma dizisini tetikleyecek kadar güçlü olduğu anlamına geliyor. NASA uzay hava durumu bilim adamları, bu kadar etkileyici ve geniş kapsamlı bir etkiye nasıl ulaştığı hakkında daha fazla bilgi edinmek için olayı analiz etmeye devam ediyor.

Volkanik patlama muhtemelen NASA’nın Parker Solar Probe’unu kafa kafaya vurdu. Uzay aracı şu anda güneşe (veya günberi noktasına) en yakın 15. yaklaşımında ve 17 Mart’ta güneşin 5,3 milyon mil (8,5 milyon kilometre) yakınında uçuyor. 13 Mart’ta uzay aracı, uzay aracının nominal çalışma modunda olduğunu belirten yeşil bir işaret tonu gönderdi. Bilim adamları ve mühendisler, CME olayı ve olası etkiler hakkında daha fazla bilgi edinmek için, yakından yaklaşmanın ardından gerçekleşecek olan uzay aracından bir sonraki veri indirme işlemini bekliyorlar.

Patlama, CME halesi olarak bilinir, çünkü güneşten eşit bir hale ya da güneşin etrafında halka şeklinde yayılıyor gibi görünmektedir. Halo CME’ler, gözlemcinin konumuna bağlıdır ve bir güneş patlaması doğrudan Dünya’ya doğru hizalandığında veya bu durumda olduğu gibi doğrudan Dünya’dan uzağa hizalandığında ortaya çıkar. Bu genişleyen halka, aşağıda gösterilen NASA/ESA Güneş ve Heliosferik Gözlemevi veya SOHO uzay aracından alınan görünümde görülmektedir. SOHO, Dünya-Güneş hattı boyunca Güneş’ten yaklaşık bir milyon mil uzaklıktan Güneş’i izler. SOHO’nun bakış açısına göre, Güneş’in parlak yüzeyi, daha sönük bir güneş atmosferini ve etrafındaki güneş maddesi patlamalarını ortaya çıkarmak için gizlenmiştir. Görüntünün sağ alt tarafındaki parlak nokta Merkür’dür.

Aşağıdaki CME simülasyonu, Güneş’ten patlayan (merkezi beyaz noktanın ortasında yer alan) ve Merkür’ün (turuncu nokta) üzerinden geçen patlamayı göstermektedir. Dünya, saat 3 konumunda bulunan sarı bir dairedir.