Ronnie Margolis, 1955-2023

ölüm yazısı

Tom Hickey, geçen hafta İstanbul’da hayatını kaybeden Türk Sosyalist Devrimci Ronnie Margolis’i saygıyla anıyor

Pek çok Sosyalist İşçi okurunun Türkiye’den yazdığı mektuplar ve Marksizm Festivali’ndeki konuşmalarıyla tanıdığı Ronnie Margolis (aşağıdaki videoya bakın), geçen hafta İstanbul’da öldü. Kanserle uzun bir savaş verdi.

Akademisyen ve koleksiyoncu, çok dilli ve çok yetenekli Rooney, devrimci sosyalist siyaset kadar sanat ve kültürle de ilgiliydi. Ünlü ve ödüllü bir Türk şairiydi. Bir TV dizisinde anı yazarı ve politik ve sosyal yorumcuydu. Irkçılık karşıtı ve enternasyonalistti. O itaatkar ve sevgi dolu bir oğul ve erkek kardeş, ilham verici bir arkadaş ve sağlam bir arkadaştı.

Rooney, 1955’te İstanbul’da Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. 1972’de ekonomi okumak için Londra’ya taşınmadan önce Robert Kolej’de seçkin bir eğitim gördü. Daha sonra kalkınma ekonomisi alanında yüksek lisans derecesi için Londra’daki Soas’a gitti.

Burada, emperyalizm konusunda akıl hocalarımız Bill Warren ve Terry Byers’a karşı sonunda muzaffer bir mücadele verdik. Daha sonra Norwich’teki UEA’dan Türk tarımının ekonomi politiği alanında doktora derecesi aldı.

Roni, Doğan Tarkan ile birlikte derneğin kurucusu ve üyesiydi. Devrimci Sosyalist İşçi Partisi (Dsip)Sosyalist İşçi Partisi’nin (SWP) kardeş örgütü. Dsip Merkez Komitesi üyesi ve siyasi dergi Altust’un (Baş Aşağı) yayın kurulu üyesiydi.

Dsip’in birçok çevirisi arasında Tony Cliff’in Rusya’da Devlet Kapitalizmi vardı ve bu, Stalin’in Rusya’sının devlet kapitalisti bir toplum olduğunu açıklıyor. Bu, Stalinizme bağlı Türk soluna önemli bir müdahaleydi.

Roni’nin teorik çalışması, devlet, yönetici sınıf milliyetçiliği ve modern Türkiye’nin kurucusunun adını taşıyan milliyetçi ideoloji “Kemalizm” meselelerini ele alıyordu.

Gazetedeki köşe yazısında Dsip Partisi ve Sosyalist İşçi Partisi’nin içinde bulunduğu Uluslararası Sosyalist Geleneği genç yoldaşlara özlü ve anlaşılır bir dille anlattı. Ronnie ve Desip, son birkaç yılında, Türkiye Suriyeli mültecileri günah keçisi ilan ettiği için Türkiye’de Arap karşıtı ırkçılığın yükselişinden derinden endişe duyuyor.

Yakın zamanda İstanbul’a taşınmadan önce Rooney, Kuzey Londra’daki Sosyalist İşçi Partisi’nin aktif bir üyesiydi ve İngiltere’deki çeşitli bölümlerde Türkiye, Filistin ve Orta Doğu hakkında konuşmalar yaptı. Her yıl Londra’ya dönüşünde, yerel aktivizm ve İngiliz siyasetine büyük bir ilgi duyarak şube toplantılarına katıldı.

“Yahudi olmayan Yahudi” olduğunu iddia eden Rooney, çevresindeki insanların hakim olan Siyonist ideolojisinden koptu. Filistin ulusal kurtuluş mücadelesini savundu. Konuşmaları ve eleştirel makaleleri, Türkiye ve İngiltere’deki birçok Yahudi ve Yahudi olmayanı Filistin’le dayanışmaya kazanmak için önemliydi.

Sefarad ve Aşkenaz Yahudi ailelerin torunu olarak mirasını asla inkar etmedi veya doğduğu ve şekillendiği şehirle kimliğini kaybetmedi. Ailesi ve İstanbul hakkında yazdığı anı kitabı buna tanıklık ediyordu.

Ronnie, Türk yayıncılığında bir çığır açarak Türk-Ermeni gazeteci Haikou Bağdat ile birlikte bir güncel olaylar programına ev sahipliği yaptı. Biri Yahudi diğeri Ermeni asıllı bu Türklerden ikisinin televizyon programı yapmış olması bile siyasi bir anlam taşıyordu.

Türkiye’deki Kürtlerin davasını savunmaktan da çekinmedi. Adı, Kurmanci Kürtçesinde parlamak anlamına geliyor. Bu kültürel ötekilik kutlamasını şiirlerinden biri olan Dava’da yakalamıştır.

Ronnie çok dilli ve dilbilimciydi. Kültürel çalışmaları, çevirdiği antolojiler olan Ted Hughes ve Philip Larkin’in şiirlerinden modernist sanat ve drama, klasik opera ve modern caza kadar uzanıyor. Antropoloji ve paleontolojiye ciddi bir ilgisi vardı. Türkçe, İngilizce, Fransızca ve temel düzeyde Almanca biliyordu ve son zamanlarda Yunanca öğreniyordu. İngiliz biraları ve Fransız şarapları uzmanı – bu sırayla – bir şişe rakı ile mezeyi nasıl kullanacağını biliyordu.

Roni 1991’den beri şiir yazıyor. Şiirleri Türkiye’de dilin kullanımıyla ünlü. Özünde, kişisel, politik ya da tarihsel, kaybedilmişlik hislerine ve boşa harcanan ya da feda edilen fırsatlara odaklanır.

Şiirler yalnız ve ezilmiş halimizi, kültürel ve fiziksel göçü, bu hayatı devam ettirmenin imkansızlığını ve gerekliliğini anlatır. Veriye dönüştürmezler. Bir yer duygusu – İstanbul ve Londra – ve aşkın cazibesi ve yanılsaması hakkındadır.

Bu çok kısa bir hayattı. Bu adamın mücadelede sunabileceği çok şey vardı. O da bunu hissediyordu ve haklıydı. Son şiirinin son iki mısrasında “Bütün hayatlar eksiktir. Bütün ölümler zamansızdır.” Arkasında annesini, kız kardeşini, Türkiye ve İngiltere’deki sayısız arkadaşını ve meslektaşını bırakır.

Teşekkürler Usman, Sinol, Selim, Mohamed Ali, Simon, Phil ve Alex